cibus arefactis, cum fermentorum, et
generibus variis, quorum alii mirum in modum ap-
petitum excitant, alii ita nutritivi, ut ex iis solis,
absque alio cibo, complures vivant, qui tamen lon-
gævi plerumque sunt. Cibos habemus, quos ita
tundimus, inteneramus, et mortificamus, sed tamen
absque aliquo gradu putredinis, ut calor stomachi
debilis eos facile in chylum bonum vertat, non minus
quam calor stomachi fortis operari possit in cibos
communes. Genera quædam cibi, panis, et potus,
habemus, quæ sumpta, diutius quam pro consueto,
jejunium tolerare facient: alia item, quibus qui
insuescunt, carne fiunt duriore, et solidiore, quam
antea: tum et robur ipsorum ad motum quemlibet
augetur et intenditur.

salitionum | phanis et incoloratis repræsentamus colores singulos, non in forma iridum gliscentes, (ut fit in gemmis, et prismatibus,) sed per se, simplices et constantes. Præterea exhibemus omnem radiorum multiplicationem, adeo ut lumen ejaculemur ad distantias magnas; illique eam virtutem, et fortitudinem indimus, ut per hujusmodi lumen cerni possint lineæ et puncta tenuissima. Exhibemus omne genus luminum tinctorum, et coloratorum, atque omnes elusiones et deceptiones visus, in figuris, magnitudinibus, motibus, coloribus; omnes demonstrationes umbrarum, et imaginum in aëre volitantium. Invenimus quoque media complura, apud vos ignota, luminis originalis producendi ex diversis corporibus. Rursus, artificia invenimus, per quæ objecta valde remota in oculos incurrant, veluti, in cœlo, et aliis locis remotis. Imo etiam quæ prope sunt tanquam ex longinquo ostendimus, et quæ ex longinquo tanquam prope, fictas ad libitum exhibentes distantias. Præterea habemus oculorum adminicula, quæ bisoculis vestris, et speculis, usu longe præstant. Habemus etiam artificia, et perspicilla, quibus corpora minuta et pusilla distincte et perfecte cernimus; veluti membra, et colores, muscarum exiguarum, et vermium; grana et glacies in gemmis alias non visibiles; plurima in urinis, et sanguine, alias item non visibilia. Porro exhibemus artificiales irides, halones, circulos, vibrationes, et trepidationes luminis. Denique exhibemus omnes modos reflexionis, refractionis, et conduplicationis objectorum.

"Habemus etiam dispensatoria, vel officinas pharmacorum in quibus facile est existimare, cum nos tanta copia et varietate plantarum, et animalium, præ vobis in Europa, abundamus (etenim satis novimus quid apud vos inveniatur) simplicia item, pharmaca, et ingredientia ad medicinas, tanto debere esse magis varia, et multiplicia. Ibi quoque pharmaca habemus ætatum diversarum, et fermentationis diuturnæ. Quantum vero ad medicinarum præparationes, non solum distillationes omnigenas exquisitas, et separationes habemus, præcipue autem per calores lenes, et percolationes, per diversa lintea, lanea, ligna, imo et substantias solidiores, sed multo magis componendi modos excellentes, per quos compositorum incorporationem talem assequimur, ut videantur ferme simplicia naturalia.

"Habemus etiam artes complures mechanicas, vobis incognitas, et materias per eas confectas, veluti papyros, lintea, serica, textilia, consuta ex plumis elegantissime splendoris mirabilis, tincturas et infectiones colorum pulcherrimas, et alia complura. Quin

et officinas etiam aliquarum artium prædictarum, tam earum, quæ in usum communem receptæ non sunt, quam earum quæ sunt. Etenim scire debes ex iis quæ jam recensui, complura per universum regnum in usu esse, quamvis, si ab inventione nostra fluxerint, eorum quandoque exemplaria, tanquam primigenia, et optime elaborata, in domo nostra retinemus. "Habemus etiam fornaces valde diversas, quæque gradus calorum diversos exhibent et servant, caloris scilicet acris et celeris, robusti et pertinacis, lenis et moderati, sufflati, tranquilli, humidi, sicci, et similium. Sed ante omnia calores ministramus ad imitationem caloris solis, et cœlestium, qui pertranseunt inæqualitates multiplices, et veluti orbes, progressus, et periodos, per quas opera mirabilia educi

mus.

Necnon habemus imitationes caloris fimorum ; et ventrium animalium, atque sanguinis et corporum ipsorum fœnorum, et herbarum dum humidæ sunt congestarum et conclusarum; calcium vivarum, et rerum aliarum. Item habemus instrumenta, quæ calorem excitant per motum tantum : atque insuper loca ad insolationes fortes, et rursus loca subterranea, quæ vel natura, vel arte, calores excitant. Hos calores diversos exhibemus, prout natura operationis, quam designamus, postulat.

"Habemus etiam domus perspectivas, ubi experimenta exhibemus omnium luminum et radiationum; omnium quoque colorum; atque ex corporibus dia

"Habemus etiam gemmas omnium generum, multasque earum pulcherrimas, et vobis incognitas : item crystalla, et vitra diversorum generum, inter ea autem quædam ex metallis vitrificatis, et nonnullis materiis aliis præter eas, ex quibus apud nos vitra conficiuntur. Tum complura etiam fossilia, quæ vos non habetis. Magnetes item virtutis prodigiosæ, et lapides alios raros, tam naturales, quam artificiales.

"Habemus etiam domos sonorum, ubi experimur et demonstramus sonos omnes, eorumque generationes. Habemus harmonias, quæ apud vos in usu non sunt, miscentes non tantum beta illud acutum et molle, ut vos, sed quadrantes sonorum, et sonos tremulos aliquos dulcissimos. Habemus instrumenta complura musica, quæ vobis nondum innotuerunt, aliqua eorum melodiam exhibentia suaviorem, quam vestra. Campanas quoque et tintinnabula soni jucundissimi. Exhibemus sonos exiles tanquam magnos: et graves similiter tanquam extenuatos, et acutos. Dein fingimus trepidationes plurimas ex sonis, qui in ortu suo primo integri sunt. Exhibemus atque imitamur sonos omnes articulatos, et literas, item voces, et cantus, quadrupedum, et avium. Habemus quoque adminicula auditus, quæ, auribus sapposita, majorem in modum sensum ipsum, et sonorum delationem, promovent. Habemus vocum reflexiones (quas echo dicitis) complures mirabiles, et artificiales, vocem non tantum multipliciter repercutientes et jactantes, sed earum alias vocem augentes, alias extenuantes: nonnullas autem earum vocem articulatam reddentes differentem ab originali. Habemus, ultimo, modos deferendi sonos in tubis, et concavis aliis, ad magnam distantiam, atque in lineis tortuosis.

"Habemus etiam domus suffituum et odorum, ubi

et experimenta saporum adjungimus. Odores ibi | (quod mirum videri possit) multiplicamus et fortifi-mechanicarum ; atque etiam scientiarum liberalium, camus. Imitamur odores naturales, efficientes ut odores omnigeni ex aliis mixturis exspirent, quam ex genuinis. Similiter etiam sapores imitamur, ita ut gustum, quamvis accuratum, plane fallant. In domo hac continetur insuper confectionarium, ubi conficimus bellaria, placentas, et hujusmodi alia, tam humida, quam sicca: imo et condimus ea cum rebus aliis dulcibus gratissimis, præter saccharum, et mel. Vina ibi conficimus jucundissima, lacticinia, jura, salsamenta, et acetaria, grata certe ad gustum, et vobis minime in usu.

insuper et practicarum omnium, quæ in artem non coaluerunt, colligunt. Hos Venatores appellamus. "Tres habemus, qui ad nova experimenta se accingunt, prout ipsis expedire visum fuerit. Hos | Fossores, sive Operatores in mineris, vocamus.

mus, qualia nobis visum fuerit. Prædicimus etiam, antequam adveniant (id quod ad naturales divinationes pertinet) morbos epidemicos, pestes, animalium noxiorum examina, famem, tempestates et procellas, terræ-motus, inundationes aquarum, cometas, anni temperaturam, et alia: quinetiam consilia super rebus hisce damus, et quid populo facere conveniat ad præventiones et remedia hujusmodi malorum."

hosce omnes apud nos servamus ex traditione magis | regno urbes subinde adire, et visitare, in quibus certa et fideli, quam apud vos habetur. Deinde (prout occasio se offert) talia inventa utilia revelahabemus statuas inventorum complurium insigniorum ex nostris, qui res, et opera nobilia invenerunt: quæ cum ipsi non videritis, descriptiones eorum facere nimis longum esset; tum in iisdem recte intelligendis proclive erit errare. Etenim inventori rei cujusque dignioris statuam mox erigimus, eique honorarium satis liberale elargimur. Statuarum istarum aliæ ex ære sunt: aliæ ex marmore, et lapide lydio; aliæ ex cedro, et aliis lignis quibusdam pretiosis, inauratis, et adornatis; ex ferro aliæ; aliæ ex argento; quædam ex auro.

"Habemus etiam hymnos quosdam, et liturgiarum formas, quas quotidie cantamus, et recitamus; quibus laudes, ac jubilæa, et gratiarum actiones resonamus Deo, propter mirabilia opera sua: precum item formulas quasdam, quibus auxilium et benedictionem ejus imploramus, ut labores nostros dirigere et illuminare dignetur, atque in bonos usus et

sanctos convertere.

"Postremo, apud nos in usu est præcipuas in

Cumque hæc dixisset, se in pedes erexit: ego autem, ut edoctus fueram, in genua procubui, unde dextram capiti meo imponens, dixit: "Benedicat tibi Deus, fili mi; huic itidem relationi, quam feci. Deus benedicat. Licentiam tibi concedo in bonum gentium aliarum eandem evulgandi; siquidem nos hic in sinu Dei vivimus; natio aliis penitus incognita." Hæc locutus discessit: assignaverat autem bis mille circiter aureos, muneris loco, mihi et sociis meis numerandos. Largitores enim magni sunt, ubicunque venerint, &c.

[Reliqua perficere non vacabat.]

IMAGO CIVILIS

JULII CÆSARIS.

JULIUS CESAR a principio fortuna exercita usus est, quod ei in bonum vertit; hoc enim illi fastum detraxit, nervos intendit. Animus ei inerat studio | et affectu turbidus: judicio et intellectu admodum serenus: hocque indicat facilis illa sui explicatio, tum in rebus gerendis, tum in sermone. Nemo enim, aut celerius decernebat, aut magis perspicue loquebatur: nil impeditum, nil involutum quis notaret. Voluntate autem et appetitu is erat, qui nunquam partis acquiescebat, sed ad ulteriora semper tendebat: ita tamen ut non immaturo fastidio, sed legitimis spatiis, transitus actionum gubernaret: semper enim perfectissimas clausulas actionibus imponebat. Itaque ille, qui post tot victorias et tantam partam securitatem, reliquias belli civilis in Hispania non contempsit, sed præsens subegit; post extremum illud demum bellum civile confectum, et omnia undique pacata, expeditionem in Parthos continuo moliebatur. Erat proculdubio summa animi magnitudine, sed ea, quæ magis amplitudinem propriam, quam merita in commune, spiraret. Prorsus enim omnia ad se referebat, atque ipse sibi erat fidissimum omnium actionum suarum centrum : quod maximam ei et perpetuam fere felicitatem peperit. Non enim patria, non religio, non officia, non necessitudines, non amicitiæ, destinata ejus remorabantur, vel in ordinem redigebant. Nec magnopere versus in æternitatem erat; ut qui nec statum rerum stabiliret, nec quidquam egregium, vel mole vel instituto, fundaret vel conderet; sed veluti ad se cuncta retulit. Sic etiam ad sua tempora cogitationum

fines recepit. Nominis tantum celebritate frui voluit, quod etiam sua id nonnihil interesse putaret. Ac in propriis certe votis magis potentiæ, quam dignitati, studebat; dignitatem enim et famam non propter se, sed ut instrumenta potentiæ, colebat. Itaque veluti naturali impetu, non morata aliqua disciplina ductus, rerum potiri volebat; iisque magis uti, quam dignus videri: quod ei apud populum, cui nulla inerat dignitas, gratiosum erat: apud nobiles et proceres, qui et suam dignitatem retinere volebant, id obtinuit nomen, ut cupidus et audax videretur. Neque multum sane a vero aberrarunt, cum natura audacissimus esset, nec verecundiam unquam, nisi ex composito, indueret. Atque nihilo secius ita ista efficta erat audacia, ut eum nec temeritatis argueret, nec fastidio homines enecaret, nec naturam ejus suspectam faceret; sed ex morum simplicitate quadam et fiducia, ac nobilitate generis, ortum habuisse putaretur: atque in cæteris quoque rebus omnibus id obtinuit, ut minime callidus aut veterator haberetur, sed apertus et verax. Cumque summus simulationis et dissimulationis artifex esset, totusque ex artibus compositus, ut nihil naturæ suæ reliquum esset, nisi quod ars probavisset; tamen nil artificii, nil affectionis appareret, sed natura et ingenio suo frui, eaque sequi existimaretur. Neque tamen minoribus et vilioribus artificiis et cautelis omnino obnoxius erat, quibus homines rerum imperiti, et qui non propriis viribus, sed alienis facultatibus subnixi, ad auctoritatem suam tuendam uti necesse habent; utpote qui omnium actionum humanarum

peritissimus esset, atque cuncta paulo majora ipse | semel quidem cogitavit, neque hoc saltem fingere per se, non per alios transigeret. Invidiam autem exstinguere optime norat; idque vel dignitatis jactura consequi non alienum a rationibus suis duxit; veramque potentiam amplexus, omnem illam inanem speciem et tumidum apparatum potentiæ, æquo animo, per totum fere vitæ cursum, declinavit et transmisit: donec tandem, sive satiatus potentia, sive adulationibus corruptus, etiam insignia potentiæ, nomen regium et diadema, concupivit; quod in perniciem ejus vertit. Regnare autem jam usque a juventute meditatus est; idque ei exemplum Syllæ, | affinitas Marii, æmulatio Pompeii, corruptelæ et perturbatio temporum facile suggerebant. Viam autem sibi ad regnum miro ordine sternebat: primum per potentiam popularem et seditiosam; deinde per potentiam militarem et imperatoriam. Nam initio sibi erant frangendæ senatus opes et auctoritas, qua salva nemini ad immodica et extraordinaria imperia aditus erat. Tum demum evertenda erat Crassi et Pompeii potentia, quod nisi armis fieri non poterat.. Itaque (ut faber fortunæ suæ peritissimus) primam structuram per largitiones, per judiciorum corruptelas, per renovationem memoriæ C. Marii, et partium ejus, (cum plerique senatorum et nobilium e Syllana factione essent,) per leges agrarias, per seditiosos tribunos quos immittebat, per Catilinæ et conjuratorum insanias, quibus occulto favebat, per exilium Ciceronis, in cujus causa senatus auctoritas vertebatur, ac complures hujusmodi artes, attollebat et evehebat: sed maxime omnium per Crassi et Pompeii et inter se et secum conjunctionem absolvebat. Qua parte absoluta, ad alteram continuo partem accingebatur, factus proconsul Galliarum in quinquennium, rursusque in alterum quinquennium: atque armis, legionibus, et bellicosa et opulenta provincia potens et Italiæ imminens.. Neque enim eum latebat, postquam se armis et militari potentia firmasset, nec Crassum nec Pompeium sibi parem futurum; cum alter divitiis, alter famæ et nomini confideret; alter ætate, alter auctoritate senesceret; neuter veris et vigentibus præsidiis niteretur. Quæ omnia ei ex voto cessere; præsertim cum ipse singulos senatores et magistratus, et denique omnes, qui aliquid poterant, ita privatis beneficiis devinctos et obstrictos haberet, ut securus esset de aliqua conspiratione vel consensu adversus suos conatus ineundis, antequam aperte rempublicam invaderet. Quod cum et semper destinasset, et aliquando tandem faceret, tamen personam suam non deponebat; sed ita se gerebat, ut æquitate postulatorum, et simulatione pacis, et successibus suis moderandis, invidiam in adversas partes torqueret; seque incolumitatis suæ gratia ad bellum necessarium coactum præ se ferret. Cujus simulationis vanitas manifesto deprehensa est, postquam, confectis bellis civilibus, regiam potestatem adeptus, omnibusque æmulis, qui aliquam ei solicitudinem injicere possent, e medio sublatis, tamen de reddenda republica ne

aut prætexere dignaretur. Quod liquido declarat cupiditatem et propositum regni adipiscendi ei et semper fuisse, et ad extremum patuisse. Neque enim occasionem aliquam arripuit, sed ipse occasiones excitavit et efformavit. In bellicis autem rebus maxime ejus virtus enituit, quæ tantum valuit, ut exercitum non tantum duceret, sed et effingeret. Neque enim major ei scientia affuit in rebus gerendis, quam in animis tractandis: neque id vulgari aliqua disciplina, quæ obsequium assuefaceret ad mandata, aut pudorem incuteret, aut severitatem usurparet; sed quæ miris modis ardorem et alacritatem adderet, et victoriam fere præriperet: quæque militem erga ipsum plus conciliaret, quam liberæ reipublicæ conducebat. Cum autem in omni genere belli versatus esset, cumque artes civiles cum bellicis conjungeret, nil tam improvisum ei accidebat, ad quod remedium paratum non haberet ; et nil tam adversum, ex quo non utilitatem aliquam derivaret. Personæ autem suæ debitas partes attribuit; ut qui sedens in prætorio in magnis præliis omnia per nuncios administraret. Ex quo duplicem fructum capiebat; ut et in discrimen rarius se committeret, atque ut cum res inclinare cœpissent, prælium per ipsius præsentiam, veluti nova auxilia, instauraretur. In omni autem apparatu et conatu bellico non tantum ad exempla res gerebat, sed nova et accommodata summa ratione comminiscebatur. Amicitias satis constanter et singulari cum beneficentia et indulgentia coluit. Amicorum tamen hujusmodi delectum fecit, ut facile appareret, eum inquirere ut instrumenti, non impedimenti, loco amicitia eorum esset. Cum autem et natura et instituto ferretur ad hoc, ut non eminens inter magnos, sed imperens inter obsequentes esset, amicos sibi adjunxit humiles, sed industrios, quibus ipse omnia esset. Hinc illud," Ita vivente Cæsare moriar;" et cætera id genus. Nobilium autem et æqualium suorum amicitias ex usu suo asciscebat: ex intimis autem neminem fere admittebat, nisi qui ex se omnia speraret. Quin et literis et doctrina mediocriter excultus fuit, sed ea, quæ ad civilem usum aliquid conferret. Nam et in historia versatus erat, et verborum pondera et acumina mire callebat; et cum multa felicitati suæ tribueret, peritus astrorum videri voluit. Eloquentia autem ei nativa et pura erat. In voluptates propensus ac effusus erat, quod ei apud initia sua loco simulationis erat: nemo enim periculum ab hujusmodi ingenio metuebat: voluptates autem suas ita moderabatur, ut nihil utilitati aut negotiorum summæ officerent, et animo potius vigorem, quam languorem, tribuerent. In mensa sobrius, circa libidines incuriosus, in ludis lætus et magnificus. Talis cum esset, id ad extremum ei exitio fuit, quod ad principia sua incremento fuerat; id est, studium popularitatis. Nil enim tam populare est, quam ignoscere inimicis: qua sive virtute, sive arte, ille periit.